Krajna

Niemieckie represje wobec ludności polskiej przybierały różne formy. Z reguły wspomina się o tych najbardziej drastycznych. Mowa zatem o mordach, torturach, znęcaniu się psychicznym i fizycznym (np. w obozach koncentracyjnych). Standardowo natomiast pomija się działalność niemieckiego aparatu administracyjnego, zwłaszcza tego niższego szczebla. Tymczasem także on był ważnym trybikiem w machinie służącej eksterminacji Narodu Polskiego. Przykładem z Krajny jest działalność dr. prawa Fritza Ackmanna, który od 1935 roku pełnił urząd landrata (starosty) złotowskiego.

"Pić to trzeba umieć" – mówił Eryk (Jan Nowicki) do Synka (Cezary Pazura) w kultowym filmie "Sztos" (1997). O tej prawdzie zapewne nie pamiętał pewien członek partii komunistycznej z Krajenki, który "z "syndromem Aleksandra Kwaśniewskiego" pojawił się w budynku krajeńskiego komitetu PZPR. Rzecz miała miejsce wiosennego poranka w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku.

14 maja 1996 roku postkomunistyczny wymiar sprawiedliwości III RP, mowa o Sądzie Pomorskiego Okręgu Wojskowego w składzie: por. Robert Grześ, kpt. Tomasz Doliński i por. Marek Wala, przychylił się do wniosku prokuratora Sławomira Dryznera i jednoznacznie stwierdził, że ppor. Zygmunt Dul nie działał na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Kilka lat później stanowisko to zakwestionowali polscy historycy, którzy zamieścili krótką informację o Żandarmerii Polowej Wojska Polskiego i jej dowódcy w publikacji „Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956”.

1 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Z tej okazji pod obeliskiem „Poległym za wolność, pamięci ofiarom wojen i prześladowań”, celem upamiętnienia bohaterów niepodległościowego podziemia, Burmistrz Gminy i Miasta Krajenka Stefan Kitela wraz z Radnym Powiatu Złotowskiego Andrzejem Pietrzakiem oraz przedstawicielami społeczności uczniowskiej Publicznej Szkoły Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Krajence złożyli kwiaty. W tym samym miejscu, choć w innym czasie, pojawili się również inni mieszkańcy Krajenki. Między innymi Arkadiusz Michalski - członek zarządu Okręgu Nadnoteckiego Polskiego Związku Wędkarskiego.

Trudno wskazać moment zawiązania antykomunistycznej formacji Kazimierza Kuśnierza "Ważnego". Warto przy tym zauważyć, że nie jest to jedyna wątpliwość dotycząca historii tej grupy. Miała ona jednak niewątpliwie antykomunistyczny charakter. Przejawiało się to m.in. niszczeniem dokumentów kontyngentowych, dokumentów reformy rolnej, legitymacji PPR oraz akcjami zbrojnymi przeciw żołnierzom sowieckim i "utrwalaczom" władzy ludowej. Organizacja działała na terenie powiatów: Złotów, Sępólno Krajeńskie, Chojnice, Człuchów i Tuchola. Interesujący jest także fakt, że do wiodących postaci tej organizacji należeli byli funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa.

Są miejsca w powiecie złotowskim, które budzą grozę. Można zaliczyć do nich kompleks budynków, które tworzą obecnie Oddział Zewnętrzny Zakładu Karnego w Czarnem oddział w Złotowie. Wyobraźnia podpowiada, że powinno w nich straszyć. Oczywiście nie ze względu na pełnioną obecnie funkcję. W przeszłości mury te były bowiem świadkami tragicznych wydarzeń. Niewykluczone, że na terenie więzienia wciąż znajdują się kości zabitych osób.

W okresie od maja do października 1945 r., na terenie kilku miejscowości, które obecnie położone są na ziemiach powiatów pilskiego i złotowskiego, doszło do zawiązania antykomunistycznej organizacji o nazwie Armia Krajowa – Obszar Pomorze. Inicjatorem jej utworzenia był por. Tadeusz Tracz Komentowski. Trzy grupy, które wchodziły w jej skład, powstały w gminie Miasteczko Krajeńskie. Zaprzysiężenie konspiratorów miało miejsce w obecności tamtejszego proboszcza, księdza Jana Baranowskiego.

20 listopada 1946 roku w Ilustrowanym Kurierze Polskim ukazał się krótki tekst anonimowego autora, który podpisał się jako „Autochton Ziemi Złotowskiej”. W artykule mowa była o bohaterze, który miał ogromne zasługi dla utrzymania polskości na Krajnie. Nie był to jednak tekst pełen patosu. Raczej głos wyrzutu w kierunku ówcześnie żyjących osób. Autor ubolewał m.in. nad tym, że tak szybko zapomniano o wielkim człowieku. Na dowód tego przywołał opłakany stan jego nagrobka.

Na terenie powiatu złotowskiego działała antykomunistyczna organizacja o nazwie WiN. Jej dowódcą był Leon Cywiński z Zakrzewa. Kolejną kluczową osobą w organizacji był Henryk Kabat ze Złotowa, który utrzymywał kontakt z Komendą AK w Tucholi. Wszystkie te zapisy znajdują potwierdzenie w aktach wytworzonych przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Złotowie. Czy w naszym regionie od jesieni 1945 roku działała komórka ogólnopolskiej organizacji Wolność i Niezawisłość (WiN)?

Walka reżimu komunistycznego z Kościołem katolickim w Polsce charakteryzowała się różnym poziomem intensywności. Nie ma jednak najmniejszych wątpliwości, że toczyła się przez cały okres panowania tzw. ”władzy ludowej”. Swoje apogeum osiągnęła w latach 1951-53. Moment początkowy wiąże się z aresztowaniem ordynariusza kieleckiego księdza biskupa Czesława Kaczmarka, które miało miejsce 20 stycznia 1951 r. Rok później nastąpiły zatrzymania duchownych z Kurii Krakowskiej (proces toczył się w styczniu 1953 r. przed WSR w Krakowie). Kolejna symboliczna data to 25 września 1953 roku, kiedy to władza komunistyczna nie wahała się uwięzić Prymasa Polski, ks. kard. Stefana Wyszyńskiego. W tej totalnej wojnie na wyniszczenie Kościoła katolickiego w Polsce ogromną ofiarę ponieśli również niżsi rangą duchowni, którzy pełnili posługę duszpasterską w parafiach, zakonach i różnych instytucjach kościelnych.