Drugie dno raportu ktory wstrząsnął opinią w Złotowie. CZP w Polsce pod ostrzałem NIK?

Niepokojące, a wręcz szokujące ustalenia wprowadziły nie tylko burzę w dyskusji publicznej, ale i stworzyły pole do potęgowania niekorzystnego wizerunku placówki. Co ciekawe, brak aktywnej obrony ze strony szpitala – żadnych konkretnych wyjaśnień czy polemiki – sprawił, że narracja raportu zaczęła dominować. 

Nasze pytania, postawione w poprzedniej publikacji, wywołały zrozumiały niepokój i były dla wielu bulwersujące. Cytaty z raportu, wskazujące na długotrwałe unieruchamianie pacjentów, brak uprawnień lekarzy decydujących o przymusie bezpośrednim czy pozbawienie pacjenta intymności, malowały obraz piekła. Prześledzenie wystąpienia pokontrolnego – szczegółowej wersji raportu – pozwoliło jednak dostrzec, że sytuacje te były incydentalne, a nie normatywne, jak można by wnioskować z medialnej narracji w artykule prasowym NIK.

Dlaczego więc w oficjalnym komunikacie Najwyższej Izby Kontroli podkreślono właśnie te incydenty? To proste – dramatyzm zawsze lepiej się sprzedaje a wnioski były potrzebna do uzasadnienia decyzji, ale o tym później. Wystąpienie pokontrolne – liczne strony szczegółowych ustaleń – i do tego podsumowujący krótki, wyrazisty artykuł prasowy zredagowany przez zespół prasowy NIK. Media wzięły na warsztat to, co bulwersuje, a szpital milczał, pozwalając na budowę jednostronnej narracji.

Podjęliśmy wiele rozmów z pacjentami, ich rodzinami, personelem, a nawet kierownictwem oraz zwróciliśmy się do dyrekcji, jasno sygnalizując, że sprawa nie jest dla nas zamknięta. Co więcej, zaczynają pojawiać się pytania sugerujące, że sprawa może mieć drugie dno, niezwiązane z lokalną polityką. Warto podkreślić, że sygnały otrzymywaliśmy z obu stron, i każda z nich miała swoją perspektywę, w zależności od tego, kogo broniła. Jednocześnie, w kontekście raportu NIK, należy całkowicie oddzielić tę sprawę od ostatnich wyborów samorządowych. Front wojenny jaki przeszedł przez szpital w ostatniej kampanii wyborczej nie wnosi wiele do zrozumienia raportu NIK. Mieszanie tych dwóch kwestii nie prowadzi do żadnych konstruktywnych wniosków, niezależnie od tego, jak ocenia się pracę kontrolerów NIK. Co istotne, informacje o obecności kontrolerów również wymagają sprostowania – nie była to komisja, lecz jedna osoba, kobieta, która przyjechała do złotowskiej placówki.

Wnioski? Żadna z relacji nie potwierdziła najbardziej drastycznych tez raportu. Przeciwnie, obraz CZP w Złotowie jawi się w ocenie naszych rozmówców jako miejsce profesjonalne, przyjazne, wręcz wzorcowe. Złotów był także wywieniany jako wyróżniający na tle innych placówek, mówimy oczywiście o Centrum Zdrowia Psychicznego, który jest integralnym odziałem Szpitala Powiatowego w Złotowie. Relacje ludzi układały się w spójny obraz, który trudno uznać za zbieżność przypadków.

Zaczęliśmy jednak przyglądać się nie tylko lokalnemu kontekstowi, ale i modus operandi samych kontroli NIK. Spływające niemal jednocześnie raporty z innych CZP w Polsce zaczęły wskazywać na pewien schemat. Wielostronicowe wystąpienie pokontrolne ukryte  pod linkiem strony internetowej, zaś na wierzchu wiodący artykuł prasowy NIK, gotowe do porania nagrania do rozgłośni radiowych, setki telewizyjne z mrocznym wystąpieniem prezesa Banasia podkreślające drastyczne zarzuty i druzgocący obraz całego projektu centr w Polsce.

To, co początkowo wydawało się jedynie lokalnym problemem, zaczęło układać się w szerszy obraz. NIK, która jeszcze niedawno znalazła się w centrum uwagi podczas kampanii parlamentarnej, zdaje się być narzędziem politycznym. Afera Banasia i jego „prezent” dla szefa rządu to już nie tylko wspomnienie  to wzór działania. Mechanizm jest prosty: budowa negatywnego wizerunku, zrzucenie odpowiedzialności na instytucję lub osobę, a potem spektakularna walka z problemem. Tym razem na celowniku znalazły się Centra Zdrowia Psychicznego w Polsce.

Centra Zdrowia Psychicznego, zamiast skupić się na niesieniu pomocy pacjentom, muszą teraz walczyć o swoje istnienie. Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało zakończenie pilotażu CZP i wprowadzenie nowego systemu od lipca 2025 roku. W odpowiedzi wszystkie CZP w Polsce  przygotowują się do protestów a 04 grudnia odbył się „Żółty marsz” pod Sejmem oraz Nadzwyczajny Kongres Zdrowia Psychicznego.

Ten kryzys to nie tylko kwestia finansów czy organizacji. To uderzenie w model środowiskowy, który od lat starał się budować nową jakość w polskiej psychiatrii. Jak ironicznie stwierdzają organizatorzy protestu: „Najpierw zrobić z kogoś potwora, potem z nim walczyć”. Skąd my to znamy?

Centrum Zdrowia Psychicznego w Złotowie to miejsce, które  może nie funkcjonuje idealnie. Jak wszędzie w powiatowej rzeczywistosci placówek zdrowia, występują ogólne trudności lokalowe,  finasowe czy braki kadrowe ale czy naprawdę zasługuje na taki ostrzał? Sprawa raportu NIK, który początkowo wydawał się niepodważalny, zyskała drugie dno. Warto się zastanowić, czy nie stajemy się świadkami politycznej gry, która ma na celu likwidację projektu i wprowadzenie cięć finansowych. Gdy zajmujemy się i poświęcamy czas, by przebrnąć przez dziesiątki stron raportów wszystko okazuje się tendencyjnym wyrokiem napisanym pod z góry ustaloną tezę.

Pozostaje pytanie: czy jako społeczeństwo pozwolimy, aby instytucje niosące pomoc tym najbardziej bezbronnym stały się ofiarami politycznych przepychanek? 

Zachęcamy Państwa do szczegółowego zapoznania się z postulatami środowiska Centrów Zdrowia Psychicznego (CZP) i wyciągnięcia wniosków, aby zrozumieć, dlaczego podjęto takie, a nie inne decyzje w tym czasie. Wszystko układa się w jedną całość.

W odpowiednim czasie odniesiemy się również do naszej placówki oraz do zarzutów postawionych przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK). Posiadamy pewne informacje, jednak ich opisanie jest niezwykle trudne, gdyż nie mamy uprawnień do przedstawiania przypadków chronionych tajemnicą. Zadamy jednak odpowiednio szczegółowe pytania podmiotowi kontrolującemu i w miarę możliwości przedstawimy, na jakich przypadkach i sytuacjach wyciągnięto wnioski przez kontolerkę NIK w Złotowie.

Teraz jednak zachęcamy Państwa do lektury postulatów i aktywnego włączenia się w obronę placówek, gdyż niedługo może się okazać, że w Złotowie stracimy to, co zespół od lat buduje, a przysłowie o wylaniu dziecka z kąpielą idealnie opisuje stan rzeczy, jaki może nas czekać już niedługo.